Povodom saopštenja za javnost Osnovnog suda Brčko distrikta BiH od 1.10.2019. godine, datog zbog ozbiljnosti komentara iznesenih na lokalnoj brčanskoj televiziji da je osumnjičenima koji su uhapšeni u policijskoj akciji “CER” bilo onemogućeno da ostvare pravo na odbranu kroz stručnu pravnu pomoć i zastupanje, ističem sledeće:
Prvenstveno, da je od strane Osnovnog sda Bd BiH pogrešno interpretirana moja izjava, jer, tvrdim da je osumnjičenima povrijeđeno pravo na odbranu iz razloga što im je onemogućeno da ih brani advokat po njihovom izboru, a ne da im je bilo onemogućeno da ostvare pravo na odbranu kroz stručnu pravnu pomoć i zastupanje, što je velika razlika koju ću objasniti u nastavku teksta.
Suština saopštenja Osnovnog suda se može svesti na tvrdnju da je radi zaštite javnog interesa bilo opravdano određivanje spornog pritvora, odnosno da je bilo opravdano osumnjičenima nametnuti branioca iz Kancelarije za pravnu pomoć, jer ta lica imaju stručne kvalifikacije kao advokati, te da je time obezbjeđeno pravo na odbranu.
Međutim, time što je osumnjičenima obezbijeđena odbrana po braniocu koji ima stručne kvalifikacije kao advokat, nije obezbjeđeno pravo na odbranu!
Naime, odredbama člana 7. Zakona o krivičnom postupku Bd BiH je propisano:
(1) Osumnjičeni, odnosno optuženi ima pravo da se brani sam ili uz stručnu pomoć branioca koga sam izabere.
(2) Ako osumnjičeni, odnosno optuženi sam ne uzme branioca, postaviće mu se branilac kad je to određeno ovim zakonom.
(3) Osumnjičenom, odnosno optuženom se mora obezbijediti dovoljno vremena za pripremanje odbrane.
Zatim, odredbama člana 6. stav 3. tačka c) Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je:
- Svako ko je optužen za krivično dijelo ima slijedeća minimalna prava:
- a) da u najkraćem mogućem roku, podrobno i na jeziku koji razumije, bude obaviješten o prirodi i razlozima za optužbu protiv njega;
- b) da ima dovoljno vremena i mogućnosti za pripremanje odbrane;
- c) da se brani lično ili putem branioca koga sam izabere ili, ako nema dovoljno sredstava da plati za pravnu pomoć, da ovu pomoć dobije besplatno kada interesi pravde to zahtijevaju;
- d) da ispituje svjedoke protiv sebe ili da postigne da se oni ispitaju i da se obezbijedi prisustvo i saslušanje svjedoka u njegovu korist pod istim uslovima koji važe za one koji svjedoče protiv njega;
- e) da dobije besplatnu pomoć prevodioca ako ne razumije ili ne govori jezik koji se upotrebljava na sudu.
Dakle, suština prava na odbranu je da osumnjičeni ima pravo da ga brani branilac po njegovom izboru, a ne bilo koji advokat ili lice koje ima stručne kvalifikacije kao advokat.
Zašto je to bitno?!
Zbog odnosa povjerenja između branioca i osumnjičenog! Da li će osumnjičeni iznijeti relevantne činjenice osobi koju ne poznaje i u koju nema povjerenje? Da li će osumnjičeni imati povjerenje u branioca koji se finansira iz istog budžeta kao i inspektor, tužilac i sudija? Naravno da neće!
Da li će takav branilac imati materijala da adekvatno pripremi odbranu i zaštiti svog branjenika? Da li će takav branilac efektivno, motivisano i nepristrasno braniti svog branjenika ili će biti branilac samo forme radi (da ispuni normu i opravda svoju platu )?!
Tek kada osumnjičeni, u situacijama kada je odbrana obavezna (kao što je ova), ne izabere branioca ili mu to ne učine najbliži srodnici, sud mu može nametnuti advokata, a što ovdje nije slučaj.
Nesporno je da Evropska konvencija ima prioritet nad zakonima BiH i direktnu primjenu u BiH.
Pravo osumnjičenog da ga brani advokat po njegovom izboru je jedno od minimalnih prava i ne može biti uskraćeno niti umanjeno zbog javnog interesa. Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda je međunarodni instrument zaštite osnovnih prava pojedinca u odnosu na ,,nepogrešivu državu”. Upravo je u ovoj pravnoj stvari osumnjičeni sam protiv svih, jer ga “kadija” i tuži i brani i osuđuje.
Osumnjičeni ili optuženi može biti ograničen u svojoj slobodi i pravima samo pod uslovima koje propisuje ovaj zakon.(stav 2. člana 2 Zakona o krivičnom postupku Bd BiH)
Sporni pritvor je određen suprotno odredbama člana 7. Zakona o krivičnom postupku Bd BiH i člana 6. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i stoga nezakonit.
Nadam se da predmetno saopštenje Osnovnog suda Bd BiH neće uticati na nepristrasnost Apelacionog suda Bd BiH prilikom odlučivanja o žalbama na određivanje spornog pritvora, da će isti postupiti u skladu sa navedenim imperativnim odredbama, te do sada zauzetim stavovima u identičnim slučajevima.
Takođe, neprihvatljiv je stav Osnovnog suda da su advokati svojim postupcima (obustavom rada) oduzeli osumnjičenima pravo na odbranu.
Pomenutu obustavu rada prouzrokovala je nekolicina poslanika Skupštine Bd BiH kao zakonodavca, koji su, zbog njima znanih interesa, prvenstveno nepravilno uvrstili advokatsku djelatnost u fiskalni sistem, a potom, nakon ukazivanja na nepravilnost i reakcije advokata, opstruišu izuzimanje advokatske djelatnosti iz sistema fiskalizcije. Napominjem da je po odredbama člana 6. stav 1. tačka s) Zakona o fiskalnim sistemima Bd BiH iz 2016. godine (osnovni zakon) advokatska djelatnost bila izuzeta iz sistema fiskalizacije, a da je članom 3. stav 1. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o fiskalnim sisitemima Bd BiH iz 2018. godine pomenuta tačka s) izbrisana, bez javne raspravne. Takvim postupanjem advokati u Brčkom su diskriminisani, jer su dovedeni u neravnopravan položaj u odnosu na advokate u entitetima, gdje je advokatska djelatnost izuzeta iz sistema fiskalizacije. Napominjem da propisi Distrikta moraju biti usklađeni i harmonizovani sa propisima entiteta, kao i da advokatska djelatnost nije u sistemu fiskalizacije u većini država članica EU. To nije bez razloga, jer je advokatura specifična samostalna i nezavisna djelatnost, uređena specijalnim propisima, koji, pored ostalog, omogućavaju zaštitu advokatske tajne i ostalih načela advokature, a koje fiskalizacija ukida (mogućnost kontrole predmeta od strane finansijskih inspektora, zatvaranje advokatske kancelarije od strane inspekcije i td.).
Pored toga, advokatsku uslugu je nemoguće iskazati kao robu.
Shodno navedenom, ističem da je maliciozan i nekorektan komentar Osnovnog suda Bd BiH da su advokati svojim postupcima (obustavom rada) oduzeli osumnjičenima pravo na odbranu, jer je za nastalo stanje u pravosuđu isključivo odgovorna Skupština Bd BiH i da bez obzira na to, sudovi u Brčkom moraju postupati po imperativnim odredbama i obezbjediti očuvanje osnovnih ljudskih prava i sloboda.
Podržavam apel upućen Skupštini Bd BiH da što prije preduzme sve mjere koje bi dovele do prestanka obustave rada advokata u Brčkom.
Brčko, 2.10.2019. godine, advokat Siniša Jovanović
Svi članci objavljeni na internet stranici Radija Brčko (www.radiobrcko.ba) isključivo su vlasništvo redakcije. Radio Brčko dopušta ograničeno i povremeno prenošenje članaka sa svoje internet stranice u drugim medijima. Drugi mediji smiju prenijeti informacije iz pojedinih članaka sa Internet stranice Radija Brčko (www.radiobrcko.ba) isključivo kao kratku vijest od najviše četiri reda (300 slovnih znakova), uz obavezno navođenje izvora (Radio Brčko), pri čemu su on-line izdanja dužna objaviti link na originalni tekst na web stranicu radiobrcko.ba, ukoliko s uredništvom portala nije postignut dogovor o drugačijim uslovima. Radio Brčko je odlučan u nastojanju da zaštiti svoje intelektualno vlasništvo i rad svojih autora. Ukoliko se bilo koji dio teksta ili informacija iz teksta objavljenog na internet stranici www.radiobrcko.ba prenese suprotno ovim pravilima, protiv prekršioca će biti pokrenut pravni postupak pred Osnovnim sudom Brčko distrikta. Za detaljnije informacije o uslovima korištenja kliknite na
USLOVI KORIŠTENJA.